Τετάρτη 16 Ιανουαρίου 2008

#30. Ηλεκτρονική avant garde


Venetian Snares - Szamár Madár







Venetian Snares είναι το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Καναδού Aaron Funk (γεν. 1975).
O Funk είναι από τη Winippeg, γεννέτειρα του μεγάλου Καναδού σκηνοθέτη Guy Maddin (θα ακολουθήσει αφιέρωμα και σ'αυτόν). Χαρακτηριστικό στις συνθέσεις του Funk είναι η χρήση αποκλειστικά περιττών μέτρων (πχ. 3/4, 9/8 κλπ). Θεωρώ το συγκεκριμένο βίντεο, άψογο, τόσο μουσικά όσο και εικαστικά.


RYOJI IKEDA + CARSTEN NICOLAI -- CYCLO
Δύο μινιμαλιστές στο χώρο της ηλεκτρονικής μουσικής, ο Ιάπωνας μουσικολόγος και ερευνητής Ryoji Ikeda (γεν. 1966)

και ο Γερμανός Carsten Nicolai (γεν. 1965, γνωστός επίσης και ως Noto, ή Alva Noto, ειδικός στην οπτικοποίηση του ήχου)

εδώ σε ένα εξαίσιο μικρό βίντεο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ηλεκτρονικό χαϊκού.






alva noto live στο Kyoto (2006)








Epavlis Pavlakis "dyslexia"
Ο δικός μας Έπαυλις Παυλάκης (www.myspace.com/epavlispavlakissecurity) σε ένα live του στον αυτοδιαχειριζόμενο χώρο τέχνης Arder (www.myspace.com/arder & www.arderground.blogspot.com) στη Θεσσαλονίκη. Ο Έπαυλις Παυλάκης είναι μουσικολόγος και η δυσλεξία αποτελεί το αντικείμενο της μεταπτυχιακής του έρευνας στην Ολλανδία. Επίσης έχει γράψει τη μουσική στην ταινία μου "το αντίθετο της άρνησης" και την έχει εκτελέσει ζωντανά, κατά την πρώτη προβολή της, με ανιχνευτές αφής και κίνησης. Δυστυχώς δεν υπάρχει οπτικό υλικό από κείνη την εκτέλεση.








...το παρελθόν
Η Laurie Spiegel σε ένα πρωτότυπο συνθεσάιζερ στα εργαστήρια της Bell το 1977

Η Laurie Spiegel (γεν. 1945) θεωρείται από τους πρωτοπόρους της ηλεκτρονικής μουσικής.

Το συγκεκριμένο όργανο είναι το πρώτο ψηφιακό συνθεσάιζερ, κατσκευασμένο από τον Hal Alles και την ομάδα του στα εργαστήρια της Bell. Το πρόγραμμα, που είναι γραμμένο σε γλώσσα C από την ίδια τη Laurie, παίρνει την είσοδο από τα πλήκτρα και τη μετατρέπει σε ακομπανιαμέντο σε πραγματικό χρόνο.





...το μέλλον
reacTable
To reacTable είναι ένα μουσικό όργανο που μπορεί να παιχτεί από πολλούς μουσικούς ταυτόχρονα. Πρόκειται για ένα φωτεινό τραπέζι, στο οποίο οι μουσικοί τοποθετούν και μετακινούν αντικείμενα. Το reacTable είναι στην πραγματικότητα ένα συνθεσάιζερ στο οποίο η μετακίνηση και ο συσχετισμός των αντικειμένων μεταξύ τους αναπαριστούν τις λειτουργίες ενός κλασσικού συνθεσάιζερ, όπως γεννήτριες παλμών, φίλτρα και διαμορφωτές, δημιουργώντας σύνθετες ηχητικές τοπολογίες. Το όργανο αυτό συνεχίζει ακόμα να αναπτύσσεται από την ομάδα μουσικής τεχνολογίας (Sergi Jorda , Martin Kaltenbrunner, Gunter Geiger and Marcos Alonso) του Πανεπιστημίου Pompeu Fabra στη Βαρκελώνη

Βασικές λειτουργίες #1


Βασικές λειτουργίες #2


Προχωρημένες λειτουργίες



Κονσέρτο reacTable στο La Sala, Castelló
(30 λεπτά)





Reactable live στο Βερολίνο (2007)

Το βίντεο περιέχει αποσπάσματα από συνεντεύξεις από το Sonar Festival (Βαρκελώνη,
Ιούν. 2006) και ένα απόσπασμα από το live στο Βερολίνο (Φεβρ. 2007).






8 σχόλια:

Tertuliano Máximo Afonso είπε...

Πολύ ενδιαφέρον post! Δεν ήξερα την ύπαρξη του reacTable. Thanks!
Καλώς ήρθες!

Nathalie είπε...

Απίστευτο ποστ.. Venetian Snares respect!

Georgios Giannopoulos είπε...

Ουσιαστικά ένα τέτοιο μηχάνημα είναι μια γεννήτρια ημίτονων τα οποία συνδυασμένα μεταξύ τους δίνουν τους ήχους που ακούμε (βλέπε Fourier ανάλυση -- με πιάνει κανείς εδώ);

Το αποτέλεσμα αυτής της μουσικής είναι μια σειρά από ημίτονα στο πεδίο της συχνότητας (βασικά μερικά diracs δ()) με διαφορετικά πλάτη τα οποία δίνουν στο πεδίο του χρόνου είναι η μουσική που ακούμε.

Έτσι η ηλεκτρονική μουσική δίνει την αίσθηση "ξερού" ήχου αφού δεν περιέχει "ήχο" όλες τις ακουστικές συχνότητες αλλά σε ορισμένες μόνο (τα συγκεκριμένα ημίτονα).

Σε αντίθετη περίπτωση, ο ήχος ενός κλασσικού μουσικού όργανου δίνει στο πεδίο της συχνότητας φάσμα (δηλαδή ημίτονα) σε όλες τις συχνότητες. Και έτσι ακούγεται πιο γλυκός στο ανθρώπινο αυτί.

Με κατάλαβε κανείς; ;-)

Ιωάννης Πρωτονοτάριος είπε...

αυτά που λες ggia ίσχυαν την εποχή της Laurie Spiegel. Όντως, τα πρώτα συνθεσάιζερ (συνθετητές ήχου δηλαδή) έφτιαχναν απλούς ήχους προσομοιώνοντας πχ. τα βασικά χαρακτηριστικά ένος πιάνου με το συνδυασμό 3-4 αρμονικών (ημιτονοειδών που λες κι εσύ) ήχων.
Σήμερα όμως, οι σύγχρονοι συνθετητές χρησιμοποιούν χιλιάδες αρμονικές για να συνθέσουν έναν ήχο και για να φτιαχτεί πχ. ένας ήχος πιάνου, ηχογραφείται, και μετά περνάει από ανάλυση fourier σε ακραίο επίπεδο για να εντοπιστούν όλες αυτές οι χιλιάδες αρμονικές που τον απαρτίζουν. (Φυσικά το παιχνίδι δεν τελειώνει ποτέ γιατί είναι άπειρες αλλά και η διακριτικότητα του ανθρωπίνου αυτιού είναι περιορισμένη έτσι κι αλλιώς. Πάντως να είσαι βέβαιος ότι την ξεπερνούν).

Georgios Giannopoulos είπε...

Δεν μπορεί ένα σήμα ψηφιακό να έχει άπειρες συχνότητες αφού το περιορίζει η συχνότητα δειγματοληψίας που έχει (θεώρημα Nyquist).

Π.χ. ένα σήμα από ποιότητα CD (το οποίο έχει δημιουργηθεί με συχνότητα δειγματοληψίας 44Khz) έχει θεωρητικά από μηδέν ως 22Khz συχνότητες (σε καμιά περίπτωση δεν είναι άπειρες).

Ένα ηλεκτρονικό όργανο έχει τους περιορισμούς: Ο ήχος βγαίνει από κάποιο ηχείο αφού πρώτα δημιουργηθεί ψηφιακά. Και όπως γνωστό τα ηχεία έχουν συγκεκριμένο εύρος ζώνης συχνοτήτων που μπορούν να παράγουν. Από την άλλη μεριά ένα κλασσικό όργανο, ο ήχος βγαίνει κατευθείαν από αυτό, χωρίς να υπάρχει κάποιος πρακτικός περιορισμός (μιλάμε για όργανα που δουλεύουν unplugged).

Το συγκεκριμένο όργανο... έχει κενά στο φάσμα του συγκρινόμενο με κάποιο μη ηλεκτρονικό όργανο (το φάσμα του έχει κάποιες κεντρικές συχνότητες και εύρως ζώνης γύρω από αυτές, σε ένα κλασσικό όργανο το φάσμα είναι πιο 'απαλά' μοιρασμένο). Και είναι φυσικό αυτό αφού αυτός ο ήχος είναι προσομοίωση συχνοτήτων.

Μην παίρνεις αυτό το μήνυμα προσωπική επίθεση, επειδή βλέπω ότι σου αρέσει η ηλεκτρονική μουσική. Είναι όλα θέμα γούστου και υποκειμενικά.

Ιωάννης Πρωτονοτάριος είπε...

Δεν είπα ότι το ψηφιακό σήμα έχει άπειρες αρμονικές. Για το πιάνο μιλούσα. Αυτό που είπα για το ψηφιακό είναι ότι έχει προχωρήσει τόσο η τεχνολογία ώστε να ξεπερνά τη διακριτικότητα του ανθρώπινου αυτιού.
Με απλά λόγια, ούτε το πιο εκπαιδευμένο αυτί δεν μπορεί να ξεχωρίσει πλέον ένα φυσικό πιάνο από ένα συντεθιμένο πιάνο.

Georgios Giannopoulos είπε...

Το συγκεκριμένο πιάνο που αναφέρεσαι θα δουλεύει με προ-ηχογραφημένα κομμάτια (samples) πραγματικού πιάνου και απλώς το αποτέλεσμα είναι σύνθεση/ουσιαστικά συνένωση των προ-ηχογραφήσεων. Έχει πέσει στα χέρια μου ένα πρόσφατο διδακτορικό (2003) το οποίο παρουσιάζει μια μεθοδολογία συνένωσης τέτοιων προ-ηχογραφημένων ήχων-κομματιών για σύνθεση μουσικής.

Για να γυρίσουμε πίσω στο όργανο 'reactable' από αυτό που ακούω στο βίντεο είναι σύνθεση ημίτονων (όχι 1-2 ημίτονων) αλλά με βάση κάποιο pattern που ρυθμίζεται από το user-interface (τα αντικείμενα και η θέση/μετακίνηση των αντικειμένων στο τραπέζι). Ο ήχος αυτός στο αυτί μου φαίνεται μονότονος (τουλάχιστον σε αυτά που άκουσα λίγο).

Ιωάννης Πρωτονοτάριος είπε...

Λοιπόν, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε λίγο το τοπίο (γιατί αν κάποιος πάει να παρακολουθήσει αυτή τη συζήτηση θα χαθεί).

Υπάρχουν 2 ειδών συσκευές αναπαραγωγής ενός φυσικού ήχου με τεχνητό τρόπο:

Το sampler (δειγματολήπτης) και το synthesizer (συνθετητής).

(Αυτό που λες στο προηγούμενό σου μήνυμα είναι το sampler).
To sampler είναι στην πραγματικότητα κάτι σαν ένα ψηφιακό κασετόφωνο. Απλά ηχογραφεί έναν ήχο και τον αναπαράγει. Η πιστότητά του εξαρτάται από πολλούς παράγοντες αλλά ένα συνήθως καθοριστικό μέγεθος είναι η συχνότητα δειγματοληψίας. Αν πχ. δουλεύει στα 256KHz ξεπερνάει κατά πολύ τη διακριτική ικανότητα του αυτιού.

Το synthesizer λειτουργεί με άλλη φιλοσοφία (αυτή που περιέγραψα σε άλλο μήνυμα). Προσπαθεί (με απλές αρμονικές) να συνθέσει ένα νέο ήχο που να προσεγγίζει το φυσικό. Για να γίνει αυτό προηγείται η ανάλυση του φυσικού ήχου σε απλές αρμονικές. Όσο πιο μεγάλη ανάλυση γίνει, ή όσο πιο πολλές αρμονικές χρησιμοποιηθούν, τόσο πιο καλή η προσέγγιση. Κι εδώ σήμερα πάντως ξεπερνάται κατά πολύ η διακριτική ικανότητα του ανθρώπινου αυτιού.

Αυτή όμως είναι η μια πτυχή του συνθεσάιζερ. Η προσομοίωση του φυσικού κόσμου. Να ξέρεις ότι προσωπικά είμαι κι εγώ υπέρμαχος της άποψης ότι καμιά προσομοίωση δεν είναι σαν το real thing. Προτιμώ πχ. ένα παλιό ξεκούρδιστο πιάνο από το τελευταίο μοντέλο της Roland.

Όμως συνθεσάιζερ με τη γενικότερη έννοια σημαίνει ένα μηχάνημα που σου δίνει τη δυνατότητα να συνθέτεις ήχους. Γιατί να προσπαθείς (ανεπιτυχώς) να μιμηθείς κάτι που ήδη υπάρχει και να μην προσπαθήσεις να φτιάξεις κάτι νέο; Να δημιουργήσεις ήχους που δεν μπορούν να παραχθούν με καμιά φυσική διάταξη, ήχους που δεν έχει ξανακούσει το ανθρώπινο αυτί;

Το reacTable είναι τέτοιου είδους συνθεσάιζερ. Δε μιμείται, δημιουργεί, και ο τρόπος που το κάνει είναι και λίγο σαν παιδικό παιχνίδι.

Τώρα, το αν το αποτέλεσμα τελικά αρέσει ή όχι, είναι και θέμα παιδείας. Πρέπει το αυτί να εκπαιδευτεί στα νέα ακούσματα για να μπορέσει να τα κρίνει.

Φαντάζομαι ότι και μια ολονύχτια τελετή βουντού (samba, macumba κλπ) θα ακούγεται κι αυτή μονότονη στον μη μυημένο.

Φαντάζομαι επίσης ότι και ο Πικάσο αρχικά θα άρεσε σε πολύ λίγους.